Pstrąże pojawiło się na polskich mapach w 1994r., zarazem był to początek miasta widmo. Wcześniej w latach 1901 – 1945 stacjonował tam Wehrmacht, później miasto zajęli i rozbudowali czerwonoarmiści. Na 47 lat miasto zostało wymazane z map, oficjalnie był tam las…
Pierwsze wzmianki o osadnictwie na tym terenie datowane są na 1305 r., wieś Pstransse należała do dóbr kliczkowskich. W 1865 roku wieś doszczętnie spłonęła. Na początku XX w. rozpoczęła się budowa garnizonu i zaplecza dla pobliskiego poligonu (północna część obecnej, wymarłej wsi Pstrąże). Cały kompleks zajmował 20 744 hektary. Na potrzeby armii Cesarstwa Niemieckiego wybudowano potężne koszary m.in. budynki mieszkalne, stajnie (po I wojnie światowej przebudowane na garaże), domy korpusu oficerów, kuchnię (największy budynek kompleksu), stołówki, dwa mosty na rzece Bóbr – kolejowy i samochodowy . W latach od 1933 do 1945 roku Pstrąże przemianowano na Strans. W czasie II wojny światowej na tym terenie szkoliły się odziały gen. Erwina Rommla przed kampanią w Afryce Północnej. Wybór miejsca nie był przypadkowy, w pobliżu znajduje się pustynia antropogeniczna powstała na skutek niszczycielskiej działalności poligonu. W 1945 roku na tym terenie toczyły się ciężkie walki między wycofującym się Wehrmachtem, a nacierającą od strony rzeki Bóbr Armią Czerwoną. Wtedy też Niemcy wysadzili most samochodowy, miało to spowolnić atak czerwonoarmistów (most ten nie został już nigdy odbudowany).
Od razu po zakończeniu II wojny światowej Sowieci zajęli cały kompleks i zaczęli przystosowywać go do swoich potrzeb. Miasto zmieniło nazwę na Страхув (Strachów) i zostało wyjęte spod polskiej administracji. Podlegało tylko Moskwie. Od 1948 do 1951 roku „gościnnie” stacjonowała tam 14. Brygada Artylerii Ciężkiej Wojska Polskiego – poza tym Polacy nie mieli tam wstępu. Rozpoczęła się wielka rozbudowa. Na południe od części wybudowanej przez Niemców powstało osiedle – bloki z „wielkiej płyty”, przedszkole, szkoła, kawiarnia, kotłownia i place zabaw. Niektóre źródła podają, że wszystkie elementy wykorzystane na budowie przyjechały pociągami zza wschodniej granicy – inne, że to Polacy „zasponsorowali” i rozbudowali przyjacielskiej armii nowe osiedle (prawdy zapewne nigdy się nie dowiemy, natomiast podczas eksploracji natrafiliśmy na „polskie ślady” np. włączniki oświetlenia „Made in PRL”). Na terenie garnizonu Sowieci wybudowali schrony typu Granit, w których garażowali pojazdy uzbrojone w rakiety z głowicami jądrowymi.
Oficjalnie 12 sierpnia 1992 Rosjanie zwrócili teren Polsce. Wbrew obiegowej opinii, to nie rosyjscy żołnierze wracający do ojczyzny zdewastowali Pstrąże. Większość z nich swoje mieszkania zostawiła z pełnym wyposażeniem – zamknięte na klucz. Wyjeżdżali oni z nadzieją na szybki powrót do swoich domów. Od 10 kwietnia 1993 obiekt był pilnowany przez polską armię. W 1995 roku Kierownik Urzędu Rejonowego w Bolesławcu podjął decyzję o odstąpieniu od zasiedlenia, zrezygnowano z pilnowania, a miejscowość włączono w obszar poligonu. „Złomiarze” wynieśli z terenu wszystko co przedstawiało jakakolwiek wartość – włącznie z futrynami. Obiekt stał się poligonem „miejskim”, na którym ćwiczyło wojsko, jednostki specjalne, straż pożarna i policja.
Na krótko przed naszą wizytą w Pstrążu, bo między 7, a 17 czerwca 2016 r. w Polsce odbywały się ćwiczenia Sił Zbrojnych RP. Anakonda-16 to największe manewry prowadzone na terenie całej Polski. Realizowane były w układzie wielonarodowościowym. Pstrąże również było areną tych ćwiczeń. Jesienią 2016 roku rozpoczęto wyburzanie „sowieckiej” części kompleksu. „Polska Prypeć” ponownie została wymazana z map, tym razem na zawsze.
URBEX – SIERPIEŃ 2016 r.
Text: Pavko
Foto: J., EJKSZ, Pavko
Dodaj komentarz